چگونه می توان فلز را در مواد غذایی کشف کرد؟

چگونه می توان فلز را در مواد غذایی کشف کرد؟ سوالی است که شما را به این مقاله رسانده است.

آلودگی مواد غذایی، دارویی و نوشیدنی با فلزات یکی از معضلات بزرگ در صنایع غذایی قلمداد می‌شود.

وجود فلزات در مواد غذایی، حتی در مقادیر بسیار کم، می‌تواند عواقب جدی برای سلامتی انسان داشته باشد.

از این رو، شناسایی و تشخیص دقیق فلزات در فرآیندهای تولید و کنترل کیفیت مواد غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است.

در این مقاله سعی برآن داریم، روش‌های مختلفی که برای کشف فلزات در مواد غذایی به کار می‌روند، مورد بررسی قرار دهیم.

پس در ادامه با ما همراه شوید.

دلایل وجود فلز در مواد غذایی


دلایل مختلفی برای ورود فلز به زنجیره غذایی وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

1_ فرسایش تجهیزات فلزی در فرآیند تولید:

در طول فرآیند تولید مواد غذایی، ماشین‌آلات و تجهیزات از جمله آسیاب‌ها و مخلوط‌ کن‌ها که از فلز ساخته شده‌اند، با گذشت زمان و استفاده مکرر فرسوده می‌شوند.

با فرسودگی این تجهیزات ممکن است ذرات فلزی وارد مواد غذایی شوند.

همچنین در بسته بدنی قوطی‌های فلزی، کنسروها و سایر بسته‌بندی‌های فلزی نیز در اثر خوردگی، ذرات فلزی می‌توانند وارد مواد غذایی شوند.

2_ آلودگی محیطی:

فعالیت‌های صنعتی مختلف مانند استخراج از معادن، ذوب فلزات و تولید مواد شیمیایی می‌توانند باعث آلودگی خاک و آب به فلزات سنگین از جمله سرب، جیوه، کادمیم، کروم و … شوند.

لذا وجود این فلزات در کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها، می‌تواند منجر به جذب این فلزات توسط گیاهان و در نهایت ورود آن‌ها به مواد غذایی شود.

3_ بسته بندی نامناسب:

برخی از بسته بندی‌ها و پکیج‌های کاغذی و پلاستیکی ممکن است حاوی ترکیباتی باشند که در مواجه با مواد غذایی دچار واکنش شده و فلزات سنگین را از خود آزاد کنند.

همچنین در طول حمل و نقل مواد غذایی، بسته‌بندی‌ها ممکن است آسیب دیده و باعث ورود آلودگی‌های فلزی در مواد غذایی شوند.

4_ خطاهای انسانی:

در طول فرآیند تولید، بسته‌بندی و حمل و نقل، ممکن است به طور تصادفی و یا تعمدی اجسام فلزی مانند پیچ، مهره یا ابزار وارد مواد غذایی شوند.

همچنین عدم رعایت بهداشت توسط کارکنان می‌تواند منجر به آلودگی مواد غذایی با ذرات فلزی شود.

5_ نظافت و نگهداری ضعیف تجهیزات

عدم تعمیر، نظافت و نگهداری درست از تجهیزات، احتمال ساییدگی و ورود ذرات فلزی به مواد غذایی افزایش را افزایش می‌دهد.

استفاده طولانی‌ مدت از تجهیزات فرسوده و قدیمی خطر آلودگی فلزی بیشتری را تشدید می‌کند.

اهمیت کشف فلز در مواد غذایی


همانطور که پیشتر به آن اشاره شد فلزات موجود در مواد غذایی می‌توانند از منابع مختلفی مانند آلودگی خاک، آب، تجهیزات فلزی و بسته‌بندی‌های فلزی نشأت بگیرند.

بنابراین، تشخیص و حذف این فلزات از مواد غذایی، یک الزام بهداشتی و ایمنی است.

خطرات سلامتی:

بلعیدن تکه‌های فلزی می‌تواند منجر به آسیب‌های داخلی جدی مانند پارگی دستگاه گوارش، خفگی و حتی مرگ شود.

همچنین، برخی فلزات می‌توانند وارد جریان خون شده و باعث مسمومیت شوند.

اهمیت ایمنی مواد غذایی:

وجود سیستم‌های تشخیص فلز در خطوط تولید مواد غذایی، نشان‌دهنده تعهد تولیدکنندگان به تولید محصولات ایمن و با کیفیت است.

این امر به افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان و بهبود تصویر برند کمک می‌کند.

چگونه می توان فلز را در مواد غذایی کشف کرد؟


روش‌های کشف فلز در مواد غذایی را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:

الف_ فلزیاب مواد غذایی

این دستگاه از میدان مغناطیسی برای تشخیص فلزات استفاده می‌کند.

فلزیاب‌ها در خطوط تولید مواد غذایی برای شناسایی اشیاء فلزی (آهنی و غیر آهنی) استفاده می‌شوند.

فلزیاب مواد غذایی خود انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

ب_ ایکس ری مواد غذایی

این دستگاه‌ با استفاده از اشعه ایکس می‌تواند اشیاء خارجی مانند فلزات، شیشه، سنگ و استخوان را در مواد غذایی شناسایی کند.

دستگاه‌های اشعه ایکس به دلیل دقت بالا و توانایی تشخیص اشیاء با اندازه‌های مختلف، در صنایع غذایی کاربرد گسترده‌ای دارند.

دستگاه ایکس ری صنایع غذایی خود انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

کشف فلز در مواد غذایی توسط فلزیاب مواد غذایی


فلزیاب مواد غذایی از نمای روبرو

فلزیاب‌ مواد غذایی یکی از ابزارهای حیاتی در صنعت غذا می‌باشد که برای کشف و حذف ذرات فلزی از محصولات غذایی به کار می‌رود.

این ابزار نقش مهمی در حفظ سلامت مصرف‌کنندگان، رعایت استانداردهای ایمنی و حفاظت از اعتبار تولیدکنندگان دارد.

وجود فلز در مواد غذایی ممکن است ناشی از تجهیزات صنعتی، آلودگی محیطی یا خطاهای انسانی باشد.

فلزیاب‌ مورد استفاده در صنعت مواد غذایی برای کشف فلزات، از اصول الکترومغناطیسی استفاده می‌کند.

نحوه عملکرد فلزیاب مواد غذایی


فلزیاب یک میدان الکترومغناطیسی در اطراف خود ایجاد می‌کند.

این میدان توسط یک سیم‌پیچ فرستنده تولید می‌شود.

وقتی یک جسم حاوی فلز (مثل یک قطعه کوچک فلز) از این میدان عبور می‌کند، خاصیت رسانایی و مغناطیسی فلز باعث تغییر در میدان الکترومغناطیسی می‌شود.

حسگرهای دریافت‌کننده ( سیم‌پیچ‌های گیرنده) این تغییرات در میدان الکترومغناطیسی را شناسایی می‌کنند.

این تغییرات به شکل سیگنال الکتریکی در دستگاه پردازش می‌شود.

سیستم فلزیاب این سیگنال را تجزیه و تحلیل می‌کند.

اگر فلز شناسایی شود یک هشدار صوتی یا بصری داده می‌شود و بطور خودکار خط تولید متوقف می‌شود  ویا مواد آلوده از خط تولید جدا می‌شوند.

فلزیاب‌های مواد غذایی در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر یک برای کاربردهای خاصی مناسب هستند.

در خطوط تولید مختلف برای مواد غذایی مایع و فله از فلزیاب‌های مختلف مانند فلزیاب مایعات و فلزیاب خشکبار استفاده می‌شود.

فلزیاب مایعات


فلزیاب مایعات AMLiquid از روبروفلزیاب مایعات یکی از ابزارهای پیشرفته برای کشف فلزات در مواد غذایی مایع و نوشیدنی‌ها است.

این دستگاه به طور خاص طراحی شده تا بتواند ذرات فلزی کوچک را حتی در مایعات با جریان بالا یا غلظت مختلف شناسایی کند.

بصورتی که مایعات از داخل یک لوله یا محفظه مخصوص عبور می‌کنند که سیم‌پیچ‌های الکترومغناطیسی اطراف آن قرار گرفته‌اند.

اگر فلز شناسایی شود، سیستم به طور خودکار یک سیگنال هشدار ارسال می‌کند و جریان مایع متوقف یا مسیر آن تغییر داده می‌شود و مواد آلوده از خط تولید جدا می‌شوند.

این دستگاه نقش مهمی در ایمنی محصولات غذایی و نوشیدنی و حفظ سلامت مصرف‌کنندگان ایفا می‌کند.

فلزیاب خشکبار


فلزیاب خشکبار AMNut100 از نمای روبرو

در صنعت خشکبار، خطر ورود ذرات فلزی از مراحل برداشت، فرآوری و یا بسته‌بندی وجود دارد.

کشف فلز در خشکبار از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا وجود ذرات فلزی در مواد غذایی می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند.

از این رو استفاده از فلزیاب خشکبار برای شناسایی ذرات فلزی در محصولات خشک مانند خشکبار، دانه‌ها، حبوبات، غلات و ادویه‌جات برای حفظ ایمنی و سلامت مصرف‌کنندگان ضروری است.

فلزیاب مواد غذایی چه فلزاتی را کشف می‌کند؟


فلزیاب‌های مواد غذایی قادرند فلزات مختلف را شناسایی کنند:

فلزات آهنی  (Ferrous): این فلزات مانند آهن و فولاد که به دلیل خاصیت مغناطیسی به‌راحتی قابل شناسایی هستند.

فلزات غیرآهنی  (Non-Ferrous): این فلزات مانند آلومینیوم، مس و برنج که هدایت الکتریکی بالایی دارند.

استیل ضدزنگ  (Stainless Steel): تشخیص این فلز به دلیل مقاومت الکتریکی بالا و خاصیت غیرمغناطیسی، دشوارتر است.

کشف فلز در مواد غذایی توسط ایکس ری مواد غذایی


ایکس ری صنایع غذایی AXFood از نمای روبرو

یکی از پیشرفته‌ترین و دقیق‌ترین فناوری‌ها برای شناسایی و حذف آلودگی مواد غذایی با فلزات استفاده از فناوری ایکس ری می‌باشد.

ایکس ری صنایع غذایی نه تنها برای شناسایی فلزات، بلکه برای کشف انواع دیگر آلودگی‌ها مانند شیشه، پلاستیک سخت، استخوان و سنگ نیز استفاده می‌شود.

از مزایای ایکس ری مواد غذایی شناسایی دقیق و سریع ذرات فلزی و غیرفلزی می‌باشد.

این فناوری حتی کوچک‌ترین ذرات فلزی را شناسایی می‌کند و خطر خطاهای انسانی را به حداقل می‌رساند.

قابلیت استفاده در انواع محصولات غذایی شامل جامدات، مایعات، پودرها و محصولات بسته‌بندی‌شده را دارا می‌باشد.

دستگاه‌های ایکس ری معمولاً دارای قابلیت ذخیره داده‌ها و تصاویر هستند که به تولیدکنندگان امکان می‌دهد اطلاعات بازرسی را برای اهداف نظارتی ثبت و تحلیل کنند.

نکته: استانداردهایی مانند HACCP، BRC و FDA استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند اشعه ایکس را توصیه می‌کنند.

نحوه عملکرد ایکس ری مواد غذایی


دستگاه ایکس ری مواد غذایی اشعه‌ای با انرژی بالا تولید می‌کند که به مواد غذایی تابیده می‌شود.

این اشعه قابلیت عبور از مواد مختلف را دارد.

مواد مختلف بسته به تراکم و عدد اتمی خود ، اشعه ایکس را با شدت‌های متفاوتی جذب یا از خود عبور می‌دهند.

فلزات، به دلیل تراکم بسیار بالا، بخش بیشتری از اشعه ایکس را جذب می‌کنند و کنتراست واضحی در تصویر ایجاد می‌کنند.

اشعه‌ای که از ماده غذایی عبور می‌کند، توسط حسگرهای مخصوص (detectors) دریافت می‌شود.

دستگاه با استفاده از نرم‌افزار پردازش تصویر، تفاوت‌های ایجادشده در جذب اشعه را به تصویر تبدیل می‌کند.

سیستم دستگاه به صورت خودکار تغییرات غیرعادی (مانند حضور فلز) را شناسایی می‌کند.

اگر فلز شناسایی شود، دستگاه هشدار می‌دهد و محصول آلوده از خط تولید بصورت خودکار جدا می‌شود.

ایکس ری مواد غذایی برای چه مواد غذایی مناسب است؟


مواد غذایی بسته‌بندی‌شده:

شناسایی آلودگی‌های فلزی در محصولات بسته‌بندی ‌شده با قوطی فلزی، بطری شیشه‌ای یا بسته‌بندی پلاستیکی.

محصولات پروتئینی:

بررسی وجود ذرات فلزی یا استخوان در گوشت، مرغ و ماهی.

محصولات پودری:

شناسایی آلودگی‌های فلزی در پودرهای شیر، قهوه و سایر محصولات خشک.

پیامدهای وجود فلز در مواد غذایی کدام است؟


وجود فلز در مواد غذایی می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای داشته باشد که هم سلامت مصرف‌کنندگان و هم اعتبار تولیدکنندگان را تحت تأثیر قرار ‌دهد.

در ادامه، پیامدهای این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

الف_ پیامدهای سلامت مصرف‌کنندگان


1_ آسیب‌های جسمی

  • صدمات داخلی: مصرف ذرات فلزی می‌تواند باعث بریدگی یا آسیب به دهان، دندان، گلو، مری یا معده شود.
  • خفگی: ذرات بزرگ‌تر ممکن است در گلو یا مجاری تنفسی گیر کنند و خطر خفگی ایجاد کنند.
  • ساییدگی دستگاه گوارش: قطعات فلزی تیز ممکن است به دیواره‌های معده و روده آسیب برسانند.

2_ مسمومیت فلزی

  • تأثیر فلزات سنگین: اگر آلودگی شامل فلزات سمی مانند سرب، جیوه یا کادمیوم باشد، ممکن است به مسمومیت فلزی منجر شود، این مسمومیت می‌تواند اثرات طولانی‌مدت روی کبد، کلیه‌ها، سیستم عصبی و سایر اندام‌ها داشته باشد.
  • تجمع فلزات در بدن: مصرف مداوم مواد غذایی آلوده می‌تواند به انباشت فلزات در بدن و ایجاد بیماری‌های مزمن منجر شود.

3_ واکنش آلرژیک

  • در برخی افراد، فلزات خاصی می‌توانند واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت ایجاد کنند، به‌ویژه اگر فرد به فلز خاصی مانند نیکل حساسیت داشته باشد.

ب_ پیامدهای اقتصادی برای تولیدکنندگان


1_ بازگشت محصولات

  • هزینه‌های سنگین: کشف وجود فلز در محصولات، تولیدکنندگان را مجبور به بازگرداندن محصولات از بازار می‌کند که هزینه‌های قابل‌توجهی برای جمع‌آوری، حمل‌ونقل و امحای محصولات دارد.
  • ضرر مالی مستقیم: بازگشت محصولات منجر به کاهش فروش و افزایش هزینه‌های تولید می‌شود.
  • اتلاف منابع غذایی: بازگشت محصولات آلوده و امحای آنها منجر به هدررفت مواد غذایی و منابع طبیعی می‌شود.

2_ کاهش اعتماد مصرف‌کننده

  • وجود فلز در مواد غذایی می‌تواند به شهرت تولیدکننده آسیب جدی بزند. این کاهش اعتماد ممکن است فروش محصولات را در بلندمدت کاهش دهد.
  • کشف آلودگی فلزی در مواد غذایی می‌تواند باعث ایجاد ترس و نگرانی عمومی شود که ممکن است مصرف‌کنندگان را نسبت به خرید محصول خاص یا برند تولیدکننده بدبین کند.

3_ جریمه‌ها و دعاوی حقوقی

  • عدم رعایت استانداردهای ایمنی غذایی می‌تواند منجر به جریمه‌های قانونی و شکایات حقوقی از سوی مصرف‌کنندگان یا سازمان‌های نظارتی شود.

پ_ پیامدهای قانونی و نظارتی


1_ نقض استانداردهای ایمنی غذایی

  • وجود فلز در مواد غذایی مغایر با استانداردهای ایمنی غذایی بین‌المللی مانند HACCP، BRC و FDA است.
  • این موضوع می‌تواند منجر به تعلیق مجوزها یا ممنوعیت فروش محصولات شود.

نکته: استانداردها و قوانین مربوط به کشف فلز در مواد غذایی

  • HACCP: چارچوبی برای شناسایی نقاط بحرانی در فرآیند تولید و کنترل آلودگی‌ها
  • BRC: استانداردهای سختگیرانه برای ایمنی و کیفیت مواد غذایی
  • IFDA: مقررات مربوط به ایمنی غذایی در ایران که بر جلوگیری از آلودگی‌های فیزیکی تأکید دارد.

2_ پیگرد قانونی

  • سازمان‌های نظارتی ممکن است علیه تولیدکننده اقدامات قانونی انجام دهند، این موارد شامل جریمه‌های سنگین، تعطیلی خطوط تولید یا پیگیری‌های کیفری می‌شود.

3_ تحریم بازارهای صادراتی

  • وجود آلودگی فلزی می‌تواند منجر به رد شدن محصولات در بازارهای صادراتی و کاهش سهم بازار بین‌المللی شود.

ت_ تأثیر بر رقابت‌پذیری برند


1_ از دست دادن بازار

  • رد شدن در آزمون‌های کیفیت: این مسئله ممکن است مانع از پذیرش محصولات در خرده‌فروشی‌های بزرگ یا زنجیره‌ای شود.
  • وجود آلودگی فلزی در محصولات می‌تواند منجر به از دست دادن رقابت‌پذیری تولیدکننده در برابر سایر برندها شود.

2_ هزینه‌های تبلیغاتی برای بازسازی اعتبار

  • برای بازسازی اعتماد مصرف‌کنندگان، تولیدکننده ممکن است مجبور به سرمایه‌گذاری در تبلیغات و روابط عمومی شود.

جمع بندی


وجود فلز در مواد غذایی خطر جدی برای سلامت انسان، اقتصاد تولیدکنندگان و اعتماد عمومی دارد.

این مسئله نه تنها می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و مسمومیت مصرف‌کنندگان شود، بلکه جریمه‌های قانونی، بازگشت محصولات و کاهش سهم بازار را نیز به همراه دارد.

با استفاده از فناوری‌های مدرن مانند دستگاه‌های فلزیاب و ایکس ری مواد غذایی، می‌توان این خطرات را به حداقل رساند.

برای جلوگیری از این مشکلات، استفاده از فناوری‌های پیشرفته جهت رعایت استانداردهای تولید و کنترل کیفیت دقیق ضروری است.

آینده کشف فلز در مواد غذایی نیز با توسعه هوش مصنوعی روشن‌تر خواهد شد و امکان کنترل بهتر و دقیق‌تر فرآیندهای تولید را فراهم می‌آورد.

در آخر امیدواریم توانسته باشیم به سوال چگونه می توان فلز را در مواد غذایی کشف کرد؟ پاسخ جامع و کاملی برای شما داده باشیم.


مقایسه فلزیاب و ایکس ری مواد غذاییپیشنهاد پایش برای مطالعه به شما :

 

پایش (پایگاه دانش AMAN SCAN) برای آگاهی بیشتر شما را به مطالعه این مقاله دعوت می‌کند.

شما با مطالعه این پایش با عملکرد 2 دستگاه فلزیاب و ایکس ری صنایع غذایی بیشتر آشنا می‌شوید.

انتظار می‌رود با مطالعه  مقاله مقایسه فلزیاب و ایکس ری مواد غذایی با این تجهیزات بازرسی در صنعت مواد غذایی آشنایی بیشتر پیدا کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Fill out this field
Fill out this field
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.

ده + 6 =

keyboard_arrow_up