دستگاه ایکس ری صنعتی چیست؟

---

دستگاه ایکس ری صنعتی دسته ای از تجهیزات حرفه ای کنترل کیفیت در صنایع است که از تکنولوژی اشعه X   بهره می‌برد.

از تولید کنندگان قطعات خودرو تا صنایع الکترونیک و حتی صنایع غذایی می‌توانند برای قربال کردن و جداسازی تولیدات معیوب از این تجهیزات کمک بگیرند.

با وجود جوان  بودن کاربرد اشعه ایکس در صنایع ، بسیاری از آنها از استقرار این دستگاه ها استقبال کرده اند.

برای آشنایی بیشتر با انواع دستگاه های ایکس ری صنعتی بهتر است ابتدا به تکنولوژی اشعه X بپردازیم:

---

اشعه ایکس (X_Ray ) می‌تواند از بسیاری از مواد عبور کنند.

پس از عبور این پرتوهای پر توان ( از اشیا و مواد تشکیل دهنده آنها ) توسط حسگرهای ویژه ای قابل اندازه گیری هستند.

این حسگرها (دتکتورها) پس از اندازه گیری شدت پرتوها، داده ها را به نرم افزار ارسال می‌کنند .

نرم افزار نیز پس از پردازش ، بر اساس داده های دریافتی از حسگرها  ، مواد تشکیل دهنده  اشیا را تشخیص داده. 

این اشعه ها توسط چشمه پرتو یا همان منبع پرتو تولید و صاتع می‌گردند.

توان منبع پرتو که با واحد KV مشخص می‌شود ، متناسب با مأموریت دستگاه ایکس ری متفاوت خواهد بود.

البته در یک دستگاه ایکس ری سیستم های دیگری مانند سیستم خنک کننده در کنار منبع و دتکتورها ، از ایکس ری محافظت می‌کند. 

سیستم های مکانیکی به شکل کانوایر (نوار نقاله) ، قلطک و یا بازوی مکانیکی هم برای حمل  اشیا به داخل تونل اسکن و جداسازی محصولات معیوب در یک ایکس ری به کار گرفته می‌شود.

---

تجهیزات بازرسی ایکس ری در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• صنایع غذایی مانند تولید کنندگان محصولات پروتئینی ، لبنیات، غذاهای نیمه آماده و دیگر موارد مشابه ، از این ابزار برای شناسایی ناخالصی هایی مانند خورده شیشه، براده های فلزی و سنگریزه در محصول نهایی استفاده می‌کنند که به آن ایکس ری مواد غذایی یا ایکس ری صنایع غذایی می‌گویند.
• تولید کنندگان قطعات صنعتی مانند قطعات خودرو ، شیرآلات صنعتی و دیگر صنایع مشابه ، می‌توانند قطعات معیوب (به طور مثال قطعات دارای ترک خوردگی ، دارای زائده)  را از محصولات بی نقص ، جداسازی کنند تا به دست مشتری نرسند. به این دسته از تجهیزات ، ایکس ری قطعات  صنعتی نیز می‌گویند.
• در صنایع الکترونیک و زیر مجموعه های آن هم از ایکس ری صنعتی ویژه ای برای بررسی برد الکتریکی و اتصالات آن استفاده می‌شود که آن را ایکس ری برد الکتریکی می‌گویند.
• ایکس ری های صنعتی دیگری هم وجود دارند مانند ایکس ری خطوط  اتصال که کیفیت نقاط جوش را مورد بررسی قرار می‌دهد یا ایکس ری باتری لیتیومی که به بررسی سلامت باتری ها می‌پردازد.

همچنین ایکس ری های میکروفوکوس هم از جمله تجهیزات صنعتی است که می‌تواند از نمونه ها تصویر برداری کرده و آن را تا 1/000/000 برابر بزرگ کند.  در ادامه به طور مفصل تر به انواع این تجهیزات می‌پردازیم.

---

این ایکس ری صنعتی برای اسکن محصولات غذایی طراحی شده تا ناخالصی ها را تشخیص و محصولات دارای آلودگی را جداسازی نماید.

با استفاده از این ابزار حرفه ای می‌توان ناخالصی هایی مانند براده های فلزی، خرده های شیشه و یا سنگ ریزه ها را تشخیص داد.

تولیدکنندگان محصولات پروتئینی ، گوشت بسته بندی شده ، مرغ ، ماهی ، گوشت قرمز و یا سوسیس کالباس و دیگر محصولات مشابه را می‌توانند با استفاده از ایکس ری صنعتی  مخصوص ، اسکن کرده و مواد غذایی دارای ناخالصی را جداسازی کنند.

این ناخالصی ها ممکن است براده های فلزی باشند که در نتیجه استحلاک ماشین آلات وارد محصول نهایی شده است.

طی فرایند تولید از انبار مواد اولیه تا تبدیل شدن به محصول نهایی ممکن  است مواردی مانند سنگ ریزه ها یا خرده شیشه،  وارد مواد غذایی شوند.

حتی ممکن است این ناخالصی ها به طور تعمدی توسط عوامل انسانی وارد محصول نهایی شود.

به غیر از تولیدکنندگان محصولات پروتئینی ، خطوط تولید غذاهای نیمه آماده ، خشکبار، لبنیات و دیگر موارد مشابه ، از این تجهیزات بهره می‌برند.

با بهره گیری از ایکس ری مواد غذایی می‌توان از بی اعتبار شدن برند تجاری و مشکلات ناشی از پیگیری های حقوقی پیشگیری کرد.

---

این دسته از دستگاه های ایکس ری صنعتی برای کنترل کیفیت قطعات تولید شده ، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ایکس ری قطعات صنعتی ، قطعات معیوب را ( با استفاده از مطابقت با نمونه اولیه ) شناسایی کرده و از دیگر قطعات سالم جداسازی می‌کند.

ترک خوردگی در بدنه ، زائده هایی که ممکن است در اثر ریختگری یا تراشکاری به وجود آمده باشد و دیگر موارد مشابه ، توسط دستگاه شناسایی شده و این قطعات با استفاده از بازوی مکانیکی (سیستم شوتینگ ) از خط تولید خارج می‌شوند.

تولید کنندگان قطعات و لوازم جانبی خودرو، شیرآلات صنعتی ، اتصالات ، ماشین آلات کشاورزی و دیگر خطوط تولید می‌توانند با کمک این تجهیزات کیفیت محصولات تولید شده را ارتقا دهند.

با جداسازی محصولات معیوب و دارای نقص اعتبار برند تجاری افزایش یافته و از مشکلات حاصل از نارضایتی مشتریان پیشگیری می‌شود.

استفاده از تجهیزات کنترل کیفیت از جمله ایکس ری صنعتی ویژه قطعات صنعتی ، پازل گمشده تولیدات داخلی است تا بتوانند فاصله خود با محصولات وارداتی را کمتر کنند و بتوانند برای خود در بازار داخلی و منطقه جا باز کنند.

---

صنایع فعال در زمینه تولیدات قطعات الکتریکی می‌توانند از این تجهیزات ویژه برای کنترل تولیدات خود کمک بگیرند.

آنها می‌توانند بردهای الکتریکی را اسکن کرده و قطعات معیوب را از دیگر تولیدات جداسازی کنند.

بردها ممکن است دارای نقص در اتصالات بین قطعات داشته باشند یا قطعه ای در برد نصب نشده باشد.

ایکس ری برد الکتریکی می‌تواند این نقص ها را شناسایی کند و بردهای معیوب را از دیگر مواد جداسازی نماید.

این دسته از ایکس ری های صنعتی مانند انواع دیگر می‌توانند با استفاده از بازوی رباتیک ، عمل جداسازی را به شکل اتوماتیک  انجام دهند.

---

این دستگاه نیز از خانواده ایکس ری صنعتی محسوب می‌شود که برای تشخیص باتری های معیوب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

می‌دانید که استفاده از باتری های لیتیومی در حال گسترش است و کاربردهای فراوانی در صنایع و حتی استفاده روزمره در منازل دارد . بنابراین بررسی سالم بودن آنها برای تولید کنندگان و حتی مجموعه های بازرگانی که اقدام به عرضه آنها می‌کنند از اهمیت بالایی برخوردار است.

با کمک دستگاه ایکس ری باتری لیتیومی می‌توان باتری های معیوب را مشخص و از دیگر تولیدات سالم  غربال ( جداسازی) نمود.

با این کار می‌توان از حسن شهرت محصول دفاع کرد و گامی بزرگ در حمایت از مصرف کننده نهایی برداشت.

---

یک پنل الکتریکی را تصور کنید که باید تعدادی LED  روی آن سوار شود.

این برد الکتریکی بخشی از یک لامپ یا پرژکتور روشنایی است که با استفاده از دستگاه CNC مونتاژ می‌شود.

به دلایل گوناگون این احتمال وجود دارد تعدادی از اجزای برد مثلا LED  ها روی آن نصب نشده باشند.

برای اطمینان از این موضوع نمی‌توان آنها را با چشم غیر مسلح شمارش کرد چرا که ضمن درصد خطای بالا، بسیار زمان بر است.

پس عملا این کار غیرممکن  به نظر می‌رسد. ولی نوعی از ایکس ری های ویژه برای این کار طراحی شده اند.

این تجهیزات را ایکس ری شمارنده می‌نامند که قادر به شمارش اجزای یک پنل  یا برد مونتاژی هستند.

این دستگاه مورد اسکن شده را با نمونه اولیه مقایسه کرده و در صورت مغایرت، آن را جداسازی کرده و نقص را به اپراتور خود اعلام می‌کند.

این دستگاه می‌تواند برای صنایع الکترونیک و دیگر صنایع وابسته آن بسیار کاربردی باشد.

---

خطوط انتقال در صنایعی مانند نفت ویا پتروشیمی بسیار پراهمیت هستند.

لوله ها برای جا بجا کردن مواد این صنایع که ممکن است به  شکل مایع یا گاز باشند با استفاده  از اتصالات ویژه  یا جوشکاری به یکدیگر متصل می‌شوند. 

سلامت نقاط اتصال بسیار پر اهمیت است چرا که درصورت نقص در این اتصالات علاوه بر خسارات مالی بالا ممکن است منجر به بروز حادثه گردند.

بنابراین در این صنایع حساس این نقاط مورد بازرسی قرار می‌گیرند.

تکنولوژی پرتوهای X  این بار به کمک این صنایع آمده است.

ایکس ری خطوط انتقال که نوعی ایکس ری صنعتی محسوب می‌شود ، نقاط اتصال را بررسی کرده تا اپراتور با دقت بالا آنها را مورد بررسی قرار دهد.

این دستگاه قابل حمل است و می‌توان آن را به راحتی جا بجا و تمام نقاط جوشکاری شده را بررسی کرده و از سلامت آنها اطمینان حاصل کرد.

ابتدا یک ریل مخصوص روی نقطه اتصال نصب شده و دستگاه  روی آن سوار می‌شود.

سپس دستگاه با تاباندن پرتو ایکس به لوله و رسیدن این پرتوها به دتکتور دستگاه تصاویری واضح به اپراتور که کمی دورتر در حال مشاهده مانیتور است ، نشان می‌دهد.

سپس دستگاه با استفاده از دست یا موتور الکتریکی روی ریل حرکت کرده و باقی قسمت جوشکاری شده را نیز اسکن می‌کند.

حالا اپراتور می‌تواند یک تصویر واضح از تمام تصاویر را مشاهده کند و قسمت های علامت گذاری شده توسط نرم افزار را بررسی نماید.

با توجه به این موضوع که صنایع نفت ، گاز و پتروشیمی از کشور عزیزمان ایران جزو صنایع استراتژیک  محسوب می‌شود ، این تجهیزات می‌توانند بسیار پر کاربرد باشند.

---

در بسیاری از مواقع نیازمند این توانایی هستیم که بخشی از یک محصول یا نمونه را با دقت بسیار بالا بررسی کنیم .

و تصویری واضح  با بزرگنمایی بالایی از یک نقطه ی خاص داشته باشیم.

اینجاست که ایکس ری میکرو فوکوس می‌تواند به شما کمک کند. این دستگاه می‌تواند با بزرگنمایی فوق العاده بالا تا 1/000/000 برابر به شما امکان بررسی مورد اسکن را بدهد.

معمولا این دسته از تجهیزات در صنایع با حساسیت بالا برای بررسی ها موردی استفاده می شود.

---

همان طور که اشاره کردیم اکثر ایکس ری های صنعتی به سیستم جداسازی خودکار مجهز هستند.

به این شکل که محصولات معیوب با استفاده از یک بازوی رباتیک یا کانوایر (نوار نقاله) از دیگر تولیدات سالم جدا می‌شوند.

با این کار نیاز به دخالت دست و نیروی انسانی به حداقل ممکن می‌رسد.

به طور مثال در ایکس ری صنایع غذایی که پیش تر به آن پرداختیم ، در صورتی که در محصول یک تکه فلزی شناسایی شود، بازوی رباتیک ، آن بسته را از خط تولید خارج می‌کند تا به دست مشتری نرسد.

مشابه همین عمل در ایکس ری قطعات صنعتی با بردهای الکتریکی هم قابل اجرا است.

---

نمونه های مورد اسکن می‌توانند یک به یک با استفاده از دست ، داخل محفظه ایکس ری قرار بگیرند.

اما این کار زمان بر است و برای خطوط تولید با سرعت بالا امکان پذیر نیست.

بنابراین این ایکس ری ها معمولا به شکل بر خط یا اتوماتیک عرضه می‌شوند.

 در نوع برخط یا همان آنلاین ، تمام محصولات با استفاده از سیستم مکانیزم که به شکل نوار نقاله (کانوایر) یا گاهی هم بازوی رباتیک است به داخل محفظه اسکن وارد شده و مورد بررسی قرار می‌گیرند.

محصولات سالم برای بسته بندی نهایی انتقال یافته و محصولات معیوب چنان چه به آن اشاره کردیم هم به شکل اتوماتیک از باقی بسته ها جدا می‌شوند. بدین ترتیب تمام عمل اسکن کاملا مکانیزه و بدون نیاز به اپراتور و نیروی انسانی صورت می‌گیرد.

چرا که نیروی انسانی دارای درصدی خطا و پرهزینه  است.

---

همه می‌دانیم که پرتوهای X می‌توانند سلامت افراد ازجمله اپراتور را به خطر بیندازند.

اما احتمال آلوده شدن به این پرتوها نباید ما را از استفاده اصولی از این تکنولوژی پیشرفته باز بدارد.

تمام تجهیزات ایکس ری در برندهای خوب با استفاده از اصول بهداشت پرتو ساخته شده اند تا نشت اشعه به خارج از دستگاه به حداقل ممکن برسد.

همچنین اپراتورها برای استفاده از تجهیزات ایکس ری صنعتی مورد آموزش قرار می‌گیرند تا این موضوع سلامت آنها را با خطر مواجه نکند.

دستگاه ها نیز باید به شکل منظم سرویس و مورد تست اشعه X   قرار بگیرند.

بنابراین در رابطه با استفاده اصولی از یک ایکس ری صنعتی نباید جای نگرانی وجود داشته باشد.

برخی نیز در رابطه با استفاده این پرتوها برای اسکن مواد غذایی تردید دارند چرا که نگران آسیب به سلامت محصولات غذایی هستند که این نگرانی هم بی مورد است.

شدت تابش، زمان تابش به مواد غذایی به اندازه ای نیست که در بافت مواد غذایی یا ترکیب شیمیایی آن تأثیر نامطلوبی را بگذارد.بنابراین به جای نگرانی از استفاده کردن این تجهیزات ، باید نگران خطراتی باشید که ممکن است در اثر عدم بکارگیری آنها ، گریبان گیر شما و مجموعه شما بشود.

---

استفاده از تکنولوژی پرتوهای X  در صنایع رو به افزایش است و بسیاری از آنها برای بکارگیری این تکنولوژی مشتاق هستند.

استفاده از ایکس ری صنعتی امروز یک برتری نسبی و فردا یک ضرورت رقابتی است.

این تجهیزات می‌توانند تآثیر مهمی در افزایش سطح کیفی محصولات و پیشگیری از نارضایتی مشتری داشته باشد.

حسن شهرت یک برند تجاری می‌تواند با استفاده از محصول معیوب به خطر بیفتد یا حتی پیگیری حقوقی در پی داشته باشد. بنابراین بکارگیری یک ابزار حرفه ای می‌تواند به شما در این زمینه کمک کند.

ایکس ری صنعتی در انواع مختلف و برای صنایع گوناگون طراحی و ساخته می‌شوند.

صنایع غذایی، تولید کنندگان قطعات صنعتی ، قطعات الکتریکی ، باتری های لیتیومی یا حتی صنایع بزرگی مانند نفت و گاز هم از این ابزارهای بازرسی برای بهبود فرایند تولیدات خود کمک می‌گیرند.

همچنین استفاده اصولی از تجهیزات پرتوX  خطری برای سلامت اپراتور به دنبال نخواهد داشت و در این مورد،  اصولی  تحت عنوان بهداشت پرتو وجود دارد که آگاهی از آن می‌تواند شما را در این مورد آسوده خاطر کند.